Uit de Notarispraktijk Sneeker Nieuwsblad nov. 2011.
Deze rubriek wordt verzorgd door Mr. Karin Rientjes.

Samenwoners zonder contract, dodelijk! .... zeker met kinderen. Uit recent onderzoek is gebleken dat er in ons land ongeveer 836.000 ongehuwd samenwonende paren wonen, waarvan 330.000 paren met kinderen. Ongeveer de helft daarvan heeft geen samenlevingscontract. Er blijft derhalve nog een grote groep over zonder contract.

Waarmee kunnen samenwoners zonder contract worden geconfronteerd?

Van wie zijn de goederen?

Bij beëindiging van de samenleving is volgens de wet degene eigenaar aan wie het goed geleverd is. In de praktijk zie je veelal dat de dure huishoudelijke spullen zoals de tv, de wasmachine en auto door de ene partner zijn aangeschaft. De ander betaalt de boodschappen en andere dagelijkse uitgaven. Bij het einde van de samenleving heeft de ene partner nog de nodige goederen en de ander heeft niets. Of: de ene partner betaalt hypotheekrente en onderhoudskosten van het huis en de ander betaalt de boodschappen.

Na beëindiging van de samenleving vordert de ene partner de helft van de door hem betaalde hypotheekrente en onderhoudskosten. Op grond van de wet klopt dit. Hij heeft immers de helft van de kosten voldaan. Wat er aan boodschappen is voldaan is vaak moeilijk te achterhalen. De partner die de boodschappen betaalde zal waarschijnlijk stellen dat de ander de kosten voor zijn rekening zou nemen op grond van een mondelinge overeenkomst. Bewijs dit maar eens! Het gevolg: rollebollend voor de rechter en dat kost geld.

Alimentatie?

Voor samenwoners bestaat er geen wettelijke verplichting tot het betalen van partneralimentatie. De partner die de zorg op zich heeft genomen voor de kinderen kan vaak zijn carrière niet verder uitbouwen en heeft doorgaans geen riante inkomenspositie. Deze partner is vaak aangewezen op bijstand.
In een samenlevingscontract kan een regeling omtrent partneralimentatie opgenomen worden.

Het ouderschapsplan

Scheidende partners met kinderen zijn op grond van de wet verplicht een ouderschapsplan op te maken. Bij gehuwden wordt een echtscheidingsverzoek niet gehonoreerd als er geen ouderschapsplan op schrift staat. Bij samenwoners is de controle op het maken van een ouderschapsplan een stuk moeilijker. Leg de afspraken vast in een samenlevingscontract, dan is het eenvoudiger afdwingbaar.

Erfrechtelijke bescherming?

Samenwoners erven niet van elkaar en zijn ook niet beschermd tegen erfrechtelijke aanspraken van de kinderen, tenzij er een samenlevingscontract is èn goede testamenten.

Als er kinderen zijn, zijn dezen erfgenamen. De rechter kan bij minderjarige kinderen bepalen dat het door hen geërfde vermogen zodanig geblokkeerd wordt dat de langstlevende partner daar niet aan kan komen of dat de langstlevende ouder niet zomaar de vrije beschikking houdt over het vermogen dat altijd als gezamenlijk werd beschouwd.
Met een goed testament en een samenlevingscontract kun je bescherming van de langstlevende partner regelen tegen aanspraken van de kinderen op dezelfde wijze alsof men gehuwd zou zijn.

Mini-testamentje

In het samenlevingscontract kan via een verblijvensbeding, ik noem dat een mini-testamentje, bepaald worden dat alle spullen die men samen heeft (ook de woning) bij overlijden automatisch toekomen aan de partner. Het laten vererven van de privé spullen dient wel via een testament te worden geregeld. Let op: als er kinderen zijn, zijn er ook testamenten nodig!

Partnerpensioen

Het opgebouwde partnerpensioen waarvoor men trouw elke maand premie betaalt komt de langstlevende partner doorgaans niet toe als er geen samenlevingscontract is waarin dit is geregeld. Zonde!

Fiscaal partnerschap

Ook fiscaal kan het aantrekkelijk zijn om een samenlevingscontract te hebben. Dit, om bijvoorbeeld de hypotheekrente bij degene met het hoogste inkomen af te kunnen trekken waardoor er fiscaal voordeel kan ontstaan in de inkomstenbelasting.

Ook zal de langstlevende die van zijn partner erft en daarbij een samenlevingscontract heeft en op hetzelfde adres staat ingeschreven onder voorwaarden dezelfde vrijstelling voor de erfbelasting tegemoet zien die voor gehuwde partners geldt. Vaak hoeft dan door hem geen erfbelasting te worden betaald. Dit kan een groot voordeel opleveren, tot wel 30 a 40%.

In 2012 wordt de fiscale wetgeving strenger. Een samenlevingscontract nog afsluiten in 2011 heeft zijn voordelen, zowel voor 2011 als voor daarna.

Kortom samenwoners: maak een samenlevingscontract, het is - net als een testament - een van de goedkoopste verzekeringen die je voor elkaar kunt afsluiten!