UIT DE NOTARISPRAKTIJK Sneeker Nieuwsblad sept/okt.2008
Naast gehuwde ondernemende stellen zijn er ook genoeg samenwonende stellen die niet getrouwd zijn en samen een onderneming drijven. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van een firma waarin zij gezamenlijk zitten, maar ook in de vorm van een eenmanszaak, eigendom van de ene partner waarin de andere partner meewerkt.
Of het nou toeval is of niet, maar de afgelopen twee weken ben ik enkele malen geconfronteerd met ondernemende samenwonende stellen die uit elkaar wensten te gaan. Stellen die een eenmanszaak hadden waarin samen al jaren hard werd gewerkt. Stellen die helemaal niets hadden geregeld voor het geval dat zij zouden overlijden of de samenwoningsrelatie onverhoopt mocht worden verbroken. Wat blijkt: de hard werkende partner die geen eigenaar is van de eenmanszaak, trekt helaas aan het kortste eind. Reden voor mij om in deze rubriek toch even bij dit onderwerp stil te staan.
Stelt u zich eens voor dat u dag en nacht klaar staat voor het bedrijf van uw partner en daarnaast de zorg voor het gezin heeft. Hard werken kortom. Gaat het ineens niet meer wat de relatie betreft, dan staat u met lege handen op straat. Geen recht op alimentatie, geen recht op vergoeding van een aandeel in de waarde van de samen opgebouwde onderneming, later geen recht op pensioen, geen carrière kunnen opbouwen, vaak daardoor moeilijk een vervangende baan te vinden. Hooguit uw kleding kunt u meenemen. Het lijkt haast wel middeleeuws.
Bij overlijden van de partner die eigenaar is van de zaak, ontvangt u ook niets. Zijn er geen kinderen, dan vererft het vermogen naar de ouders, broers en zusters van de overleden partner. Zijn er kinderen, dan erven zij. Zijn er minderjarige kinderen, dan beheert u het vermogen voor hen. Erover beschikken voor uzelf mag niet. Bovendien zult u rekening en verantwoording moeten afleggen over het gevoerde beheer aan de kantonrechter.
Wat te doen? Trouwen? Als u dat niet wenst om principiële of andere redenen, dan is het zaak een goed samenwoningscontract met testamenten erbij te laten opmaken. Daarin kan vrijwel alles geregeld worden wat ook al geregeld is of kan worden ingeval van een huwelijk.
Wat het samenwoningscontract betreft: denkt u bijvoorbeeld aan een inkomensverrekenbeding op grond waarvan u recht krijgt op een deel van de winsten uit de onderneming, een meerwaardebeding terzake van het vermogen in de onderneming, het regelen van een lijfrenteverzekering waardoor u pensioenrechten opbouwt, het regelen van alimentatie en/of een woonrecht.
Bij testament kan een zogenaamde langstlevende regeling worden gemaakt. U blijft dan als langstlevende partner de beschikking houden over het vermogen. In combinatie met het samenwoningscontract heeft u bovendien een optimale bescherming tegenover de kinderen. Heeft u nog minderjarige kinderen, regel dan ook de voogdij voor het geval beide ouders mochten komen te overlijden. Verder adviseer ik ook dat meteen over het "testament van de onderneming" dient te worden nagedacht indien beide partners weg komen te vallen. Wie gaat de nalatenschap dan afwikkelen; wie wordt executeur? Hoe moet het verder met het bedrijf?
Wat mij ook vaak opvalt bij samenwoners met kinderen is dat de man de kinderen wel heeft erkend bij de gemeente als zijn kinderen, doch dat de man en de vrouw vergeten zijn het gezamenlijk ouderlijk gezag via de rechtbank voor de man te regelen over de kinderen. De man heeft dan niet het gezag over de kinderen en om die reden geen zeggenschap over hen. Dit brengt allerlei complicaties teweeg als de vrouw onverhoopt mocht komen te overlijden. Bij een scheiding heeft de man geen recht van spreken over de kinderen.
Kortom, meer dan ooit is het in deze moderne tijd noodzaak voor samenwoners om hun zaken notarieel goed te regelen teneinde niet te belanden in situaties zoals die golden in de tijd van onze verre voorouders.
