Steeds vaker waarschuw ik mijn cliënten niet zomaar een erfenis te aanvaarden.

Als iemand overlijdt is de eerst vraag wie alle zaken rond de afwikkeling van de nalatenschap moet regelen. Volgens de wet zijn dat de erfgenamen of de executeur. De notaris zoekt dat uit en legt dit vast in een verklaring van erfrecht.

Als bekend is wie tot erfgenaam is aangewezen, is de vraag of je ook erfgenaam wilt zijn. Je hoeft namelijk geen erfgenaam te worden als je dat niet wilt! Er zijn drie mogelijkheden waar je uit kunt kiezen: je kunt de nalatenschap "zuiver aanvaarden", "verwerpen" of "beneficiair aanvaarden".

Zuivere aanvaarding

Door zuivere aanvaarding van de nalatenschap gaan alle goederen waarvan de overledene eigenaar was, over naar de erfgenaam. Ook alle schulden!

Er kunnen grote problemen ontstaan voor een erfgenaam als die zuiver heeft aanvaard, terwijl pas later blijkt dat er meer schulden dan bezittingen zijn of dat het geld op raakt om daarmee de lopende verplichtingen te voldoen zoals bijvoorbeeld de hypotheekrente. Sterker nog: wat als de hypotheekschuld hoger blijkt dan de waarde van de woning? De erfgenaam zal dan persoonlijk met zijn eigen vermogen aansprakelijk zijn voor de schulden van de overledene.

Voor je het weet heb je "zuiver aanvaard". Een zuivere aanvaarding kan namelijk tot stand komen, doordat je je als erfgenaam hebt gedragen. Je hebt bijvoorbeeld de inboedel van de overledene al verdeeld of de woning te koop gezet. Schuldeisers van de overledene mogen er dan op vertrouwen dat je hebt aanvaard en dus ook aansprakelijk bent voor de schulden van de overledene.

Verwerpen

Om jezelf te beschermen zou je de nalatenschap kunnen verwerpen. Dat is nogal rigoureus, omdat het gevolg is dat je geen erfgenaam wordt en dus ook niet aansprakelijk wordt voor de nalatenschapsschulden. Je erft dan dus helemaal niets!

Een eenmaal gemaakte keuze voor aanvaarden of verwerpen kan niet meer worden teruggedraaid. Die keus is momenteel nog onherroepelijk.

Beneficiair aanvaarden

Wat moet je nu doen? Ook bij geringe twijfel kun je het beste "beneficiair aanvaarden". Ik noem dit ook wel: eerst even op formele wijze in de pot kijken wat er in zit alvorens die pot te willen aanvaarden. Dat betekent dat je wel erft maar niet aansprakelijk wordt met je eigen vermogen voor de schulden van de overledene. Alleen de bezittingen van de overledene komen dan toe aan de schuldeisers. De extra schulden zijn dan niet op jou verhaalbaar.

Let er wel op dat de procedure goed wordt doorlopen. Een beneficiaire aanvaarding gaat niet vanzelf. Die komt tot stand via de rechtbank. De notaris kan dit voor u regelen. Zodra duidelijk is dat de nalatenschap daadwerkelijk negatief is of dreigt te worden, is het belangrijk de formaliteiten in acht te nemen. Als dat niet gebeurt kan de erfgenaam, ook al heeft hij beneficiair aanvaard, onder omstandigheden toch aansprakelijk worden gesteld door schuldeisers van de overledene! In zo'n geval dragen de erfgenamen de afwikkeling vaak over aan de notaris zodat ze hun vingers niet branden.