Ja dat kan! De onterfde echtgenoot hoeft dit echter niet te accepteren, uitzonderingen daargelaten.
Welke rechten heeft de onterfde echtgenoot?
De echtgenoot kan aanspraak maken op het vruchtgebruik van de woning en de inboedel. De erfgenamen zullen deze doorgaans aan de echtgenoot moeten afgeven. De eerste zes maanden na het overlijden van de echtgenoot heeft de langstlevende sowieso het recht om in de woning te mogen blijven wonen en gebruik te blijven maken van de inboedel. Dit laatste recht komt ook toe aan de maîtresse of andere levensgezel van vader als hij duurzaam met haar een huishouding voerde in de woning. Andersom geldt dit natuurlijk ook indien moeder de langstlevende echtgenoot is die een geliefde of andere levensgezel heeft. Omwille van de eenvoud ga ik hier uit van de situatie dat moeder door vader is onterfd. De kinderen die erfgenaam van vader zijn mogen gedurende deze zes maanden niets doen met betrekking tot die woning en inboedel.
Moeder zal binnen die 6 maanden de afgifte van het vruchtgebruik van de woning en de inboedel van de kinderen moeten vorderen. Zij verliest anders haar recht op het mogen blijven wonen in de gemeubileerde woning. Zij hoeft niet te bewijzen dat zij behoefte aan de woning en inboedel heeft. Geacht wordt dat dit in principe het geval is. De kinderen mogen via de rechter overigens het tegendeel bewijzen.
Kinderen moeten moeder alimentatie betalen?
Moeder kan ook aanspraak maken op het vruchtgebruik van andere goederenvan de nalatenschap zoals banksaldi, een en ander voorzover zij kan aantonen dat zij die nodig heeft voor haar verzorging. Dit is dan een andere bewijslast dan die ten aanzien van de woning en de inboedel. Hier moet moeder in actie komen. De kinderen moeten haar dan als het ware alimentatie betalen.
Moeder kan niet van de kinderen vorderen dat zij recht op geld krijgt om op dezelfde hoge voet door te leven als zij gewend was. Alleen hetgeen zij echt nodig heeft voor haar verzorging kan gevorderd worden. De rechter weegt daarbij alle omstandigheden af. Zo kijkt de rechter bijvoorbeeld naar de duur van het huwelijk en naar haar leeftijd. Kan bijvoorbeeld van haar verwacht worden dat zij in de toekomst in haar eigen inkomsten voorziet en is zij voldoende in staat om te werken? Heeft moeder eventueel eigen inkomsten zoals uit het overlijdenspensioen van vader? De rechter kijkt naar wat in redelijkheid van de kinderen verwacht mag worden gezien de omvang van vaders nalatenschap.
Moeder moet binnen een jaar na overlijdensdatum dit verzorgingsvruchtgebruik vorderen (bij de erfgenamen).
In de praktijk wordt overigens niet snel de vordering tot een dergelijk verzorgingsvruchtgebruik gehonoreerd, al komt het wel voor.
Onterving in het zicht van een echtscheiding.
Als vader en moeder ten tijde van het overlijden van vader in een echtscheidingsprocedure waren verwikkeld en de echtscheidingsprocedure is meer dan een jaar voor het overlijden van vader aangevangen, maar kon niet worden afgerond doordat vader eerder is komen te overlijden, dan komt moeder het recht op het huis met inboedel en eventuele alimentatie niet toe. Dit is anders indien het aan vader te wijten is dat de echtscheidingsprocedure zo lang duurde waardoor de echtscheiding nog niet uitgesproken kon worden.
Overweeg je te scheiden of ben je reeds gescheiden, maak dan een echtscheidingstestament. Neem hierover gerust vrijblijvend contact met ons op. Wil je meer weten over het verzorgingsvruchtgebruik bij onterving, ook dan ben je van harte welkom om op gesprek te komen of ons te bellen. Tel. 0515-435600
Uit de notarispraktijk. Sneeker Nieuwsblad c.s. oktober 2017. Deze rubriek wordt verzorgd door mr. Karin Rientjes, notaris en (scheidings)mediator te Sneek. (afbeelding credit: http://nl.freeimages.com/photographer/nanita-36885)
