Velen zullen hierop reageren: je kind onterven, dat kan toch niet?
Mijn antwoord daarop is: ja en nee.
Ja, je kunt je kind onterven, maar het kind hoeft dat niet te accepteren.
Legitieme portie
Je kind kan namelijk een beroep doen op zijn legitieme portie. Dat is de helft van wat je kind anders zou hebben geërfd volgens de wet. Het kind wordt dan geen erfgenaam, maar krijgt zijn deel in geld. Dit deel komt hem toe onder de voorwaarde dat hij binnen vijf jaar na het overlijden een beroep doet op zijn legitieme portie. Als er geen langstlevende partner is (echtgenoot, geregistreerd partner of partner met een notarieel samenlevingscontract), dan kan hij zijn deel al binnen zes maanden na het overlijden opeisen.
Testament
Jouw kind onterven kan alleen bij testament. Van belang is wel dat in het testament wordt bepaald dat het kind zijn legitieme portie pas kan opeisen bij de langstlevende partner en pas als deze langstlevende partner is overleden. Als je dit niet bepaalt, dan zou het voor de broers en zusters zuur zijn, omdat ook zij aan de legitieme portie moeten meebetalen en wel uit eigen zak doordat zij moeten wachten op hun erfdeel totdat de langstlevende ouder is overleden.
Oplossingen
Maar wat als je het zwarte schaap bij testament jouw antieke Volvo als legaat doet toekomen? Stel dat de auto - waarvan je weet dat het onterfde kind er een bloedhekel aan heeft - qua waarde ongeveer gelijk aan is aan de legitieme portie? Mag je kind dan stellen: nee bedankt, doe mij toch maar mijn deel in geld? Nee. Als hij voor de auto bedankt, dan doet hij in feite ook afstand van zijn legitieme portie en krijgt hij niets. Zijn legitieme portie wordt namelijk verminderd met de waarde van het legaat.
Maar wat nu als vader heeft bepaald dat een familielid de auto beheert via een testamentair bewind? Of als vader bepaalt: jij krijgt die auto pas als jij het hele huis voor je moeder hebt geschilderd? Moet het kind dit dan zo maar accepteren? Nee, dat hoeft hij niet.
Hij hoeft de verplichtingen op het legaat niet te aanvaarden als er sprake is van een verkrijging onder een voorwaarde, een last of bewind. Wel moet hij binnen drie maanden na het overlijden te kennen geven dat hij die verplichtingen niet pikt.
Maar moeder wil ook onterven!
Dat kan en vader kan hierbij nog een list bedenken.
Doorgaans krijgt moeder als langstlevende alles en blijft zij de erfdelen van de kinderen aan hen schuldig. Als vader in zijn testament bepaalt dat moeder over deze tegoedbon aan de andere kinderen een rente moet betalen die pas opeisbaar is als moeder er niet meer is, dan wordt haar nalatenschap als het ware door de renteschuld uitgehold. De vraag is dan, wat resteert voor de legitieme portie in moeders nalatenschap? Waarschijnlijk nihil. Óf dit kan en mag, daarover is overigens nog geen duidelijkheid. Maar niet geschoten is altijd mis, denkt menig ouder dan.
Hele grote stap!
De stap om naar de notaris te gaan om je kind te onterven is voor menig ouder heel groot. Voor het onterfde kind geldt vaak het omgekeerde: het is een hele stap om je kindsdeel, je legitieme portie, op te eisen. Soms kan, vóórdat tot onterving wordt overgegaan, een goed gesprek tussen de ouder en het kind wonderen doen. Ook dat vergt een hele grote stap. Mediation kan daarbij een goed hulpmiddel zijn.
