Ondernemend Súdwest-Fryslân feb.2012
Rientjes Notariaat te Sneek, bijdrage Karin Rientjes, notaris en (echtscheidings)mediator.

Het EHBO-testament.

Het is in ons land nog steeds geen alledaags verschijnsel dat er specifiek voor de onderneming een testament wordt gemaakt. Wellicht is er ooit een langstlevende testament gemaakt, maar of dit nog afdoende is, is de vraag.

Eerste hulp

Op zich wel vreemd als je bedenkt dat Nederland door de pensionering van de naoorlogse generatie aan de vooravond staat van de overgang van menig bedrijf. Het testament kan juist bij die opvolging voorzien in een eerste hulp.

Een overlijden kan je doorgaans niet voorzien. Gelukkig ook maar. Wel is het van belang de zaak (letterlijk en figuurlijk) alvast goed geregeld te hebben.

Tegengestelde belangen regelen

Denk maar eens aan de tegengestelde belangen bij de erfgenamen. Wellicht is een zoon of dochter al bij de opvolging betrokken en moet het bedrijfspand nog overgedragen worden. Het bedrijfspand dat bijvoorbeeld bij vader is achtergebleven teneinde de financiële haalbaarheid van de voortzetting van het bedrijf te vergroten. Bij een onverwacht overlijden van vader zal de opvolger het pand moeten kunnen verkrijgen op betaalbare wijze. Het kan zijn dat de andere erven maar één belang hebben: zo snel mogelijk cashen en dat kan de opvolger in een lastig pakket brengen.

In het testament kan aan de opvolger het bedrijfspand worden gelegateerd onder de verplichting de waarde van het pand, vast te stellen op de door de erflater gewenste wijze, in termijnen te voldoen. Wil de opvolger het pand daadwerkelijk in handen krijgen, dan wordt hij afhankelijk van de erven om het pand ook aan hem te leveren. Het is veel eenvoudiger om de opvolger voor uitsluitend het pand tot executeur te benoemen. In die hoedanigheid wordt hem dan de macht gegeven de levering aan zichzelf te regelen.

Bedrijfsopvolger benoemen tot enig erfgenaam

Ook kan gedacht worden aan het benoemen van de bedrijfsopvolger tot enig erfgenaam. U onterft daarbij dan wel de andere kinderen en zelfs uw echtgenoot! Toch is dit niet zo’n rare gedachte. De opvolger verkrijgt daarmee automatisch het hele vermogen. Allerlei in acht te nemen formaliteiten bij de levering van de specifieke goederen van bijvoorbeeld de eenmanszaak, behoeven dan niet plaats te vinden. Daarnaast wordt de opvolger automatisch erfgenaam van alle schulden van erflater die niet met zijn dood tenietgaan. Allerlei mogelijke claims aangaande het bedrijf komen daarmee bij de bedrijfsopvolger terecht en niet bij de andere familieleden.

De familieleden kunnen worden bedacht met legaten van bijvoorbeeld een geldsom en bepaalde andere goederen die niet het bedrijf betreffen. De hoogte van de geldsom is vaak gerelateerd aan de waarde van het bedrijf. Bepaald kan worden dat die geldsom in termijnen door de erfgenaam-bedrijfsopvolger zal worden voldaan, onder de verplichting daarvoor voldoende borg te stellen.

Een goed ondernemerstestament

Een goed ondernemerstestament voorziet naar mijn mening in ieder geval in het volgende:

- het voortbestaan en de continuïteit van de onderneming;

- het verzorgd achterlaten van de nabestaanden van de ondernemer;

- vanuit fiscaal oogpunt zo optimaal mogelijk vorm geven aan de bedrijfsopvolgingsregelingen (vrijstelling erfbelasting);

- het aanwijzen van de juiste opvolger;

- de benoeming van een executeur voor het tijdelijk beheer van het bedrijf en uitvoering van het testament.

Eerste Hulp bij Bedrijfs Opvolging

Regel dit alles op tijd. Het testament als Eerste Hulp bij Bedrijfs Opvolging is daarbij een belangrijk instrument.

Maar niet alleen het testament behoeft aandacht, ook de huwelijksvoorwaarden en wellicht moeten aan andere constructies worden gedacht, zoals certificering van aandelen of het voorzien in een interim bestuur. Wordt vervolgd!