UIT DE NOTARISPRAKTIJK Sneeker Nieuwsblad, e.a. nov. 2010. Deze rubriek wordt verzorgd door Rientjes Notarissen te Sneek
Laatst had een meneer op zijn sterfbed zijn buitenechtelijke zoon tot zijn enig erfgenaam benoemd. Hij had hem ongeveer een jaar geleden pas leren kennen.
Toen de meneer was overleden, was zijn zoon verbijsterd over hoe hij de huurwoning van zijn vader aantrof. Overal stonden flessen met water en theelichtjes op schoteltjes. Bovendien lagen overal stapels met rekeningen en aanmaningen. Vader bleek al maanden van gas, water en elektra te zijn afgesloten. De zoon begreep nu waarom zijn vader altijd bij hem op visite wilde komen en het nooit gelegen kwam als hij zijn vader een keer wilde opzoeken. Vader had zich geschaamd voor de financiële puinhoop waarin hij verkeerde.
De zoon kreeg als erfenis een berg schulden in zijn schoot geworpen. Wat moest hij nu doen ? Als hij vaders nalatenschap zou verwerpen, zouden de schulden de verdere familie ingaan. Dat was niet de oplossing. Als notaris adviseer je een erfgenaam in een dergelijke situatie om de nalatenschap beneficiair te aanvaarden.
Beneficiair aanvaarden betekent: het aanvaarden van de erfenis, zonder zelf met je eigen vermogen aansprakelijk te worden voor de schulden van de erflater. Als de nalatenschap positief is, dan komen deze baten de erfgenamen toe, echter bij een negatieve nalatenschap gaan de schulden niet ten koste van de erfgenamen. Daartoe verzorgt de notaris een verklaring die de erfgenaam bij de rechter kan afleggen.
De afwikkeling van de nalatenschap kostte de zoon veel tijd en energie. Daarnaast zitten aan deze wijze van aanvaarding nog de kosten van de notaris gebonden en de griffierechten van de rechtbank. De zoon was hier nogal ontdaan over. Hij vroeg zich af waarvan hij het moest betalen. Hij kreeg namelijk niks uit de nalatenschap.
Anders dan een advocaat werkt een notaris niet met het systeem van een toegevoegde pro deo notaris. De overheid vindt een dergelijke vorm van gefinancierde rechtshulp in het notariaat niet nodig. Wel kunnen de minder draagkrachtigen in hun gemeente een verklaring van minvermogendheid regelen. Op grond daarvan rekent de notaris het laagste tarief.
De notaris werkt niet voor de nalatenschap, maar voor de erfgenamen daarvan. Erfgenamen van een negatieve nalatenschap denken vaak: wij krijgen niks, dus valt er ook niets te betalen. Maar, als zij zelf opdracht geven en iemand daarvoor aan het werk zetten, is het logisch dat daarvoor ook een nota komt.
Als notaris proberen wij de kosten voor de erfgenaam wel zo laag mogelijk te houden door de erfgenaam zelf zo veel mogelijk te laten verrichten en deze te begeleiden en adviseren.
Ook de overheid heeft er belang bij dat een negatieve nalatenschap wordt afgewikkeld. Anders blijft deze, nadat iedereen tot de zesde graad heeft verworpen, zelf als uiteindelijke erfgenaam met de gevolgen zitten. In overleg met de rechtbank is het dan ook mogelijk om bij een negatieve nalatenschap de kosten van de afwikkeling te doen beperken. De rechter zal de erfgenamen dan zo min mogelijk werkzaamheden voorschrijven, zodat een afwikkeling sneller kan. De notaris kan zo'n verzoek verzorgen.
Als een nalatenschap niet netjes wordt afgewikkeld, dan kunnen de erfgenamen nog jaren nadat erflater is overleden nog met onaangename verrassingen worden geconfronteerd, zoals allerlei schuldeisers die verhaal proberen te halen, beslaglegging op het eigen bezit van de erfgenaam en belastingaanslagen die nog volgen. Indien het erop lijkt dat een nalatenschap negatief zal zijn, is het dan ook essentieel om direct met de notaris contact op te nemen. De notaris licht u dan voor wat u in zo'n geval het beste kan doen.
Soms lijkt een nalatenschap ook op het eerste gezicht negatief, maar blijkt, door bijvoorbeeld de verkoop van de oude auto van erflater of het wellicht openvallen van een levensverzekering, dat er wel ineens vermogen aanwezig is voor de erfgenaam. Dus het verwerpen van een nalatenschap is mede daarom niet meteen aan te bevelen. Beneficiair aanvaarden wel. Het correct afwikkelen van een nalatenschap verdient altijd de voorkeur.
Dat een erfgenaam het vervelend vindt te worden geconfronteerd met de kosten voor de afwikkeling is zeer begrijpelijk. Er wordt dan ook altijd getracht dit nog te voldoen uit de bezittingen van de nalatenschap. De zoon in deze situatie merkte uiteindelijk op: eigenlijk heb ik rust gekocht en dat is mij ook veel waard.
