Heeft u ooit een testament gemaakt en is dit lang geleden? Grote kans dat de tijd uw testament heeft ingehaald. Er is immers niets zo veranderlijk als de wet en de mens.

Wettelijke wijzigingen

De laatste jaren zijn er ontelbare wetswijzigingen geweest die van invloed kunnen zijn op uw testament. Denk aan de invoering van het nieuwe erfrecht in 2003 en de recente wijziging van het huwelijksvermogensrecht.

U heeft bij het maken van uw testament vast gedacht van: zie zo, dit broodnodige document heb ik gemaakt en deze gaat de rest van mijn leven wel mee.

Dat laatste is inderdaad het streven dat wij hebben bij het maken van testamenten, doch telkens worden ook wij weer verrast door wijziging van de wet of door uitspraken van de rechter die van invloed kunnen zijn op de werking van testamenten.

Oud testament, maar nieuwe wet die toch geldt?

Vaak horen wij dat er een testament is gemaakt, maar dat dit toch niet meer geldt omdat er een nieuwe erfwet is die alles regelt. Dat is niet juist. Op grond van overgangswetgeving blijven alle oude testamenten met hun (on-)hebbelijkheden gewoon van toepassing. Bovendien, de nieuwe wet is meer geschreven voor wat ik noem "huisje boompje beestje" situaties en niet voor de zogenaamde "patchwork families".

Ook leeft de gedachte dat het niet meer nodig is om nadrukkelijk bij testament "de koude kant" uit te sluiten. Dit is niet het geval. Als je niet wilt dat ex-schoonzoons en ex-dochters als het ware mee erven, dan zult u dit nog steeds moeten regelen bij testament.
In mijn echtscheidingspraktijk zijn scheidende partijen vaak blij als zij ontdekken dat hun inmiddels overleden ouders een dergelijke uitsluitingsclausule hebben gemaakt bij testament.

Wat komen wij zoal tegen.

Stel, er is een vruchtgebruiktestament, maar de langstlevende echtgenoot mag op grond van de beperkte regelingen in het testament eigenlijk niets met het vermogen doen zonder toestemming van de kinderen. Als de langstlevende het huis wil verkopen omdat dit te groot geworden is of de langstlevende wil de overwaarde van de woning verzilveren omdat hij dit nodig heeft voor zijn levensonderhoud, dan is dat niet mogelijk zonder medewerking van de kinderen. Kortom, u wordt als langstlevende afhankelijk van uw kinderen, terwijl het doel van een langstlevende testament juist is om de langstlevende goed te beschermen en de vrijheid te geven te beschikken over het vermogen dat u beiden gedurende uw leven hebt opgebouwd.
Ook komen wij vaak de onterving van de langstlevende tegen of de onterving van de kinderen, terwijl dit fiscaal helemaal niet zo handig is. Ook staan er soms nog renteclausules in een testament die fiscaal gezien niet goed uitpakken.

Mogelijk moet de langstlevende geld gaan lenen om de erfbelasting over de erfdelen van de kinderen te betalen. Dit kan anders.

Ook kan het vermogen zodanig zijn toegenomen, dat het wenselijk is hierop bij testament te anticiperen. Teveel belasting wil men immers niet graag betalen. Wellicht is estate-planning dan wat voor u.

Of er gaat een bedrijfsovername spelen. Het zou nuttig kunnen zijn hierop te anticiperen in het testament.

Mogelijk bent u en uw partner uit elkaar, maar kan het toch zijn dat uw ex indirect van u gaat erven! Laat u dan eens voorlichten over het zogenaamde echtscheidingstestament.

Wellicht wilt u juist uw echtgenoot of een kind onterven. Het is een misvatting te denken dat dit niet kan. Wel kan een kind een beroep doen op zijn legitieme portie.

In geval problemen worden voorzien tussen de kinderen is de benoeming van een executeur wenselijk.

Wellicht heeft u bepaalde personen of instellingen benoemd in het testament en wilt u die wijzigen.

Een testament kan altijd uit.

Er is geen mens gelijk. Ieder heeft zijn of haar eigen situatie die vraagt om een specifieke regeling. Bovendien een testament kan qua kosten altijd uit. Mijn advies: om de 3 á 5 jaar uw testamenten laten screenen. Komt u langs om uw situatie vrijblijvend te laten doorlichten?

Uit de notarispraktijk. Sneeker Nieuwsblad maart 2012.
Deze rubriek wordt verzorgd door mr. Karin Rientjes van Rientjes Notariaat, Marktstraat 2 te Sneek