Menigeen zal hierop zeggen: "onterven van je kind, dat kan toch niet?"
Mijn antwoord daarop is: ja en nee.
Ja, je kunt je kind onterven en nee, het kind hoeft dat niet te accepteren.

Legitieme portie

Het kind kan namelijk een beroep doen op zijn legitieme portie. Dat is de helft van wat een kind anders zou hebben geërfd volgens de wet. Het kind wordt dan geen erfgenaam. Het krijgt als het ware zijn deel in geld. Dat deel komt hem toe mits hij binnen vijf jaar na het overlijden zijn legitieme inroept. Indien er geen langstlevende partner is (echtgenoot, geregistreerd partner of partner met een notarieel samenlevingsovereenkomst), dan kan hij zijn deel al binnen zes maanden na het overlijden opeisen.

Testament

De onterving dient bij testament plaats te vinden. Het is belangrijk dat in het testament wordt bepaald dat het kind zijn legitieme portie pas kan opeisen nadat de langstlevende ouder is overleden. Dit is van belang omdat het kind anders bij zijn broers of zusters meteen zijn deel zou kunnen opeisen. Deze betaalplicht is wat zuur, omdat ook de broers en zusters doorgaans zullen moeten wachten op hun erfenis totdat de langstlevende ouder is overleden. De verplichting om hun onterfde broer dan te moeten uitkeren uit eigen zak lijkt mij niet de bedoeling van de overleden ouder.

Old timer

Stel, dat je het onterfde kind bij testament jouw antieke Volvo legateert? En stel dat de waarde ervan ongeveer gelijk is aan zijn legitieme portie? Mag jouw zoon dan eisen om toch zijn erfdeel in geld te ontvangen?

Daar schiet hij niet veel mee op. Als hij voor de auto bedankt, dan heeft hij in feite ook afstand gedaan van zijn legitieme portie en krijgt hij niets. Dit omdat de waarde van het legaat dat hij had kunnen krijgen dan volgens de regels van de wet in mindering komt op zijn legitieme portie.

Maar wat nu als de eerstoverleden ouder heeft bepaald dat een oom de gelegateerde auto beheert krachtens een bewind? Of stel dat de overleden ouder heeft bepaald in zijn testament dat het onterfde kind die auto pas krijgt wanneer hij eerst het hele huis voor moeder heeft geschilderd? Moet het kind dit zo maar accepteren?

Nee, dat hoeft het kind niet. Hij hoeft de op zijn legitieme portie drukkende verplichtingen niet te aanvaarden, als daardoor de waarde van wat hij zou krijgen minder wordt dan de waarde van zijn legitieme portie. Wel moet hij binnen drie maanden na het overlijden te kennen geven dat hij die verplichtingen niet pikt.

Maar de langstlevende ouder wil ook onterven!

Dat kan. Zou de eerst overleden ouder daar in zijn testament nog aan kunnen meehelpen? Wellicht wel.
 

Doorgaans krijgt langstlevende alle bezittingen en schulden en blijft daartegenover de erfdelen van de kinderen aan hen schuldig. Als de eerstoverleden ouder in zijn testament bepaalt dat de langstlevende over deze "tegoedbon" van de andere kinderen aan hen rente moet betalen,  dan wordt de nalatenschap van de laatste ouder als het ware door de renteschuld uitgehold. De vraag is dan, wat is dan nog de waarde van de legitieme portie in moeders nalatenschap? Waarschijnlijk nihil. Óf dit zo maar kan en mag, daarover is overigens nog geen duidelijkheid. Maar niet geschoten is altijd mis, denkt menig ouder dan.

Hele grote stap!

Het berekenen van de legitieme portie heeft heel wat voeten in aarde. Om naar de notaris te gaan om je kind te onterven is voor menig ouder ook een hele grote stap. Voor het onterfde kind geldt vaak het omgekeerde: het is een hele stap om je kindsdeel (je legitieme portie), op te eisen. Soms kan vóór de stap tot onterving een goed gesprek tussen de ouder en het kind wonderen doen. Mediation kan daarbij erg handig zijn.

Bij onze gratis inloopdagen, waarvan vandaag even de laatste is (van 14.00 uur tot 20.00 uur), is het bovenstaande een onderwerp die een paar keer aan de orde werd gesteld.
Belangstelling voor de inloopdagen? Bel ons gerust: 0515-435600.

UIT DE NOTARISPRAKTIJK. Deze rubriek wordt verzorgd door mr. Karin Rientjes, notaris-mediator te Sneek. (Sneeker Nieuwsblad c.s. mei 2019)(afbeelding credit: https://nl.freeimages.com/photographer/tarcamion-33533)